Ο Γιάννης Χαραμίδης είναι ο απεσταλμένος δημοσιογράφος του Mega στην Ουκρανία. Πατέρας δύο παιδιών και ο ίδιος, ήρθε σε επαφή με πολλές οικογένειες ομογενών στη Μαριούπολη. Αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία απειλούνται οι ζωές 7,5 εκατομμυρίων παιδιών. Μιλώντας στο ΟΚ! περιγράφει πώς είναι να ζεις πρώτη φορά έναν πόλεμο από κοντά.
Θα μπορούσατε να περιγράψετε με λίγα λόγια την κατάσταση που αντικρίσατε μόλις φτάσατε στην Ουκρανία; Είναι διαφορετικές οι εικόνες από αυτό που περιμένατε;
Έφτασα στο Κίεβο στις 14 Φεβρουαρίου. Δεν είχα εικόνα για την πόλη, ούτε και για την κατάσταση που θα αντιμετώπιζα. Το Κίεβο δεν θυμίζει σε τίποτα πρωτεύουσα σοβιετικού τύπου. Μεγάλες πλατείες και δρόμοι, κτίρια μεγάλα και δωρικά αλλά όχι βαριά και γενικώς ένα κέντρο γεμάτο φως, παρά το γεγονός πως οι δρόμοι της ουκρανικής μητρόπολης έχουν βαφτεί με αίμα πριν από ελάχιστα χρόνια στην εξέγερση του Μαϊντάν το 2014. Το Κίεβο σαν υπνωτισμένο ζούσε μακριά από τα ανατολικά σύνορα της χώρας, το Ντονέτσκ και το Ντονμπάς, όπου οι εχθροπραξίες μαίνονται εδώ και χρόνια. Κίνηση αθηναϊκού τύπου και ώρες αιχμής που μόνο στη Δυτική Ευρώπη έχω συναντήσει. Τις πρώτες τέσσερις ημέρες της αποστολής δεν υπήρχε κανένα σημάδι πως η χώρα βρισκόταν σε πολεμική προετοιμασία. Το 99% των απαντήσεων αναφορικά με την κατάσταση στα σύνορα και το αν φοβούνται οι πολίτες πιθανή ρωσική εισβολή ήταν αρνητικές. Ουρές σε σούπερ μάρκετ, τράπεζες και οπλοπωλεία δεν υπήρχαν πουθενά. Υπήρχε όμως στον αέρα μία υφέρπουσα ανησυχία, κάτι σαν προαίσθημα πως κάτι θα συμβεί. Δυστυχώς, συνέβησαν πολύ χειρότερα από αυτά που όλοι μας φανταζόμασταν.
Ο κόσμος εκεί στηρίζει τον πρόεδρό του;
Ο Βολοντιμίρ Ζελένσκι, όπως και κάθε επικεφαλής χώρας, έχει υποστηρικτές και επικριτές. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως είναι δημοκρατικά εκλεγμένος και πως ανέλαβε μια χώρα βαθιά διχασμένη. Οι επικριτές του, ακόμη και σε περίοδο που η χώρα πιεζόταν από πέντε μέτωπα και περισσότερους από 150.000 Ρώσους στα σύνορα σε Βορρά, Νότο και Ανατολή, του καταλόγιζαν πως δεν μπορούσε να καθησυχάσει επαρκώς τον λαό. Του επέρριπταν την ευθύνη για την άτακτη φυγή σημαντικών οικονομικών παραγόντων αλλά και των ίδιων του των βουλευτών στο εξωτερικό. Ο ίδιος φαίνεται να κέρδισε τεράστιο ποσοστό των Ουκρανών όταν, παρά την παραφιλολογία πως είχε εγκαταλείψει τη χώρα του λίγο πριν από τη ρωσική εισβολή, εμφανίστηκε από την κάμερα του κινητού του τηλεφώνου με ένα μήνυμα εθνικής ενότητας απέναντι στη ρωσική απειλή. Ο τρόπος που χειρίστηκε τις προκλήσεις και τις επιθέσεις από την πλευρά του Κρεμλίνου, το οποίο ούτε λίγο ούτε πολύ ζήτησε από τον εθνικό στρατό της Ουκρανίας να κάνει πραξικόπημα, τον έχουν φέρει στο ζενίθ της δημοτικότητάς του σήμερα. Αν διακινδύνευα μια πρόβλεψη, είναι πως ο ιστορικός του μέλλοντος θα αναφερθεί στο όνομα Ζελένσκι ανεξάρτητα από το πρόσημο.
Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που κληθήκατε να αντιμετωπίσετε;
Ο πόλεμος είναι μια κατάσταση ασύμμετρη από κάθε άποψη. Το γεγονός πως μέσα σε μερικές ώρες θαπρέπει να δημιουργήσεις ένα δίκτυο από ανθρώπους που ξέρουν τη γλώσσα, τις συνθήκες, τις δυσκολίες και θα είναι διατεθειμένοι να σε εμπιστευτούν και να σε ακολουθήσουν μέχρι τα σύνορα του πολέμου νομίζω πως ήταν η πιο απαιτητική και δύσκολη συνθήκη που αντιμετώπισα.
Φοβάστε για τη ζωή σας; Οι δικοί σας άνθρωποι τι σας λένε;
Έχω υπάρξει εξόχως τυχερός καθώς συνεργάστηκα και εξακολουθώ να συνεργάζομαι με δύο από τους σπουδαιότερους δημοσιογράφους στον τομέα των διεθνών ειδήσεων. Αναφέρομαι στον Σωτήρη Δανέζη και τον Στρατή Αγγελή. Η πορεία μου και με τους δύο με δίδαξε πως ο φόβος δεν είναι μειονέκτημα. Είναι αδύνατο να μη φοβάσαι στο άκουσμα μιας έκρηξης, πόσο μάλλον στο άκουσμα εκατοντάδων. Ναι, στη δουλειά μας φοβόμαστε για τη ζωή μας, όπως όλοι οι άνθρωποι, απλά εκπαιδευόμαστε ώστε να μην ξεπερνάμε τη λεπτή γραμμή που χωρίζει τον φόβο από τον πανικό. Στο μυαλό μου είναι καρφωμένη η τελευταία ατάκα του Στρατή: «να θυμάσαι ότι τα νεκροταφεία είναι γεμάτα ήρωες και ηλίθιους»…
Έχετε συνομιλήσει, φαντάζομαι, με Έλληνες ομογενείς. Έχουν ελπίδες; Θέλουν να γυρίσουν στην Ελλάδα;
Ένας από τους ανθρώπους που ήρθα σε επαφή την πρώτη ημέρα στο Κίεβο είναι ο Τάσος Τσιάμης, Έλληνας επιχειρηματίας με οικογένεια στην Ουκρανία – χωρίς τον άνθρωπο αυτό πολλά από όσα πήγαν καλά μέχρι τώρα θα είχαν πάει σίγουρα στραβά. Η Μαριούπολη, που αποτελεί το δεύτερο μέρος της αποστολής, έχει πολύ δυνατή ελληνική κοινότητα. Στις 500.000 κατοίκων οι 120.000 είναι και αισθάνονται Έλληνες. Δεν έχουν καμία διάθεση να φύγουν από τον τόπο που θεωρούν και είναι πατρίδα τους. Οι περισσότεροι δηλώνουν πως από τη μία δεν έχουν πού να πάνε και παράλληλα τους είναι αδύνατο να εγκαταλείψουν τις ζωές τους. Μπορεί τις ελπίδες τους να μην τις μοιράζονται, αλλά καταλαβαίνεις σχεδόν μηχανικά πως θέλουν να ζήσουν ειρηνικά, χωρίς διχασμούς και πόλεμο.
Αυτή τη στιγμή πώς είναι οι συνθήκες διαμονής σας; Μένετε μαζί και με άλλους Έλληνες δημοσιογράφους;
Στη Μαριούπολη είμαστε τυχεροί που η χώρα μας διαθέτει προξενείο. Στο υπόγειο της ελληνικής διπλωματικής αντιπροσωπείας εδώ έχουμε περάσει όλα σχεδόν τα βράδια που είμαστε στην περιοχή καθώς οι βομβαρδισμοί και το διπλό μέτωπο που απειλεί την πόλη από Βορρά και Δύση μπορεί να φέρει την πόλη σε ρωσικά χέρια ανά πάσα στιγμή (σ.σ. η επικοινωνία μας έγινε το βράδυ της περασμένης Κυριακής). Μένουμε με όλους τους Έλληνες συναδέλφους που εν γνώση τους ήρθαν να καλύψουν τις εξελίξεις, γνωρίζοντας στην ουσία πως θα παγιδευτούν σε μια υπό πολιορκία πόλη.
Λένε ότι η δουλειά του πολεμικού ανταποκριτή περιλαμβάνει μια μορφή «εθισμού» που υπερνικά τον φόβο. Να είσαι εκεί που γράφεται ιστορία. Έτσι νιώθετε κι εσείς;
Δεν τολμώ να χαρακτηρίσω τον εαυτό μου «πολεμικό ανταποκριτή», καθώς είναι η πρώτη πολεμική αποστολή που καλύπτω. Υπάρχουν εν ενεργεία συνάδελφοι, όπως σας είπα και πιο πάνω, που αποτελούν τη ζωντανή ιστορία του χώρου. Αισθάνομαι σίγουρα περισσότερο δημοσιογράφος με την ουσία του όρου, του να μεταδώσεις στιγμές της ιστορίας της ανθρωπότητας από το σημείο όπου εκτυλίσσονται. Είμαι σίγουρα εθισμένος στην αδρεναλίνη της αναζήτησης της αλήθειας αλλά τον φόβο δεν μπορείς να τον κερδίζεις πάντα.
Εκτός από τα βασικά, έχετε πάρει κάτι ιδιαίτερο μαζί σας;
Πολλές φωτογραφίες της συζύγου και των δύο μικρών παιδιών μου. Έκανα λάθος υπολογισμό στην οδοντόκρεμα και έχω καταϋποχρεωθεί στους συναδέλφους…
Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα ζωής που σου δίνουν τέτοιες εμπειρίες όπως αυτή που βιώνετε σήμερα;
Πως ο πόλεμος είναι ό,τι πιο σκοτεινό έχει γεννήσει ο άνθρωπος. Ένα πηχτό σκοτάδι που είναι αδύνατο να βγάλεις από μέσα σου όσο κι αν παλέψεις.
Φωτογραφίες: AFP/Visual Hellas
Διαβάστε περισσότερα στο περιοδικό ΟΚ! που κυκλοφορεί με Τα Νέα Σαββατοκύριακο.
