Πριν από λίγες μέρες είχαμε συναντηθεί με τη Δανάη Μπάρκα, που θα είναι αύριο στο εξώφυλλο του περιοδικού ΟΚ!. Μέσα σε όσα είχαμε συζητήσει, πιάσαμε και το θέμα των επιθέσεων, κυρίως μέσω των social media, και μου είπε μια φράση που τις τελευταίες μέρες τη σκέφτομαι πολύ συχνά: «Είναι λάθος να γινόμαστε και εμείς κακοποιητές ενώ θέλουμε να πολεμήσουμε τη βία και την κακοποίηση -λεκτική, ψυχολογική, σωματική».
Είναι ξεκάθαρα λάθος. Γιατί όμως συμβαίνει όλο και πιο έντονα;
Η υπόθεση του βιασμού της 24χρονης στη Θεσσαλονίκη, όπως και άλλες υποθέσεις που βγήκαν στην επιφάνεια τον τελευταίο χρόνο που ξεσκέπασαν την κακοποιητική προσωπικότητα αναγνωρίσιμων ή όχι ανθρώπων, έφεραν μια λυτρωτική κάθαρση. Αλλά μαζί με αυτή έφεραν και ένα -αναμενόμενο- κύμα μίσους προς τους κακοποιητές, που κάποιες στιγμές έγινε τσουνάμι και συμπαρέσυρε και άλλους ανθρώπους. Ανθρώπους που όχι απλά δεν έχουν μερίδιο ευθύνης σε αυτά τα εγκλήματα, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις δεν εμπλέκονται πουθενά.
Πολύ ορθά καταδικάζουμε δημόσια τον εγκληματία, τον κακοποιητή. Αλλά πόσο δίκαιοι είμαστε όταν μαζί του, βάζουμε στον ίδιο κουβά τον γονιό του, το παιδί του, τον σύντροφό του, έναν φίλο του, ένα συνεργάτη -ακόμα και κάποιον που σε μια κοινωνική εκδήλωση έβγαλε μαζί με τον κακοποιητή μια φωτογραφία; Πόσο λογικό είναι; Και γιατί το κάνουμε;
Προφανώς μπορεί να εμπλέκονται και άλλοι σε ένα έγκλημα, πέρα από τον θύτη. Κάποιοι που συμμετείχαν στο έγκλημα οργανώνοντας ή συγκαλύπτοντας, ακόμα και κάνοντας τα στραβά μάτια μπροστά σε ενδείξεις στις οποίες θα ήταν πολύτιμο να είχαν αντιδράσει. Γιατί ενδεχομένως θα μπορούσε αυτή η αντίδρασή να λειτουργήσει αποτρεπτικά στο έγκλημα. Όλοι οι παραπάνω που συμμετείχαν ή συγκάλυψαν έχουν το δικό τους μερίδιο ευθύνης -και σε ένα κράτος δικαίου υπάρχουν αρμόδιοι θεσμοί για να βγάλουν αποφάσεις και να επιβάλλουν ποινές. Αλλά ξεκάθαρα ΔΕΝ είναι δικαίωμα κανενός μας να κατηγορεί για κάτι τόσο σοβαρό κάποιον, χωρίς κάποιο επίσημο στοιχείο πως υπάρχει σύνδεση ή εμπλοκή. Μια αναίτια επίθεση, ένας δημόσιος εξευτελισμός χωρίς στοιχεία, ένα bullying που συνοδεύεται με κατάρες δεν είναι κι αυτό ξεκάθαρα μια μορφή κακοποίησης;
Προσωπικά με σόκαρε υβριστικό tweet που απευθυνόταν στη Σίσσυ Χρηστίδου και έλεγε πως καλύτερα που απέβαλε το παιδί που κυοφορούσε αν ήταν κορίτσι! Το μισάνθρωπο μήνυμα, γράφτηκε μετά από tweet της παρουσιάστριας που έλεγε πως τα κορίτσια θα πρέπει να προσέχουν με ποιους βγαίνουν και σε τι πάρτι πάνε. Το tweet της παρουσιάστριας προκάλεσε αντίδραση, καθώς ήταν παρεξηγήσιμο από κάποιους για victim blaming (με την ίδια να προβαίνει σε μακροσκελή εξήγηση σχετικά). Η απάντηση, όμως, στην παρουσιάστρια ήταν μόνο σιχαμένη και απάνθρωπη. Ποιος άνθρωπος κανονικός, που υπερασπίζεται τα δικαιώματα των συνανθρώπων του, ποιος άνθρωπος που θέλει να λέγεται κοινωνικά ευαισθητοποιημένος και ακτιβιστής μπορεί να μπει στη διαδικασία να γράψει κάτι τέτοιο απευθυνόμενος σε έναν άλλον άνθρωπο; Απευθυνόμενος σε κάποιον που ξεκάθαρα δεν είναι ο εγκληματίας-βιαστής, αλλά μια γυναίκα που εκφράζει δημόσια μια γνώμη; Ακόμα κι αν με τη γνώμη αυτή διαφωνείς κατάφορα. Και για να μην παρεξηγηθούμε: ακόμα κι αν η ίδια η παρουσιάστρια ήταν αυτοπροσώπως ο εγκληματίας-βιαστής, τι θα έφταιγε το έμβρυο που κυοφορούσε; Ναι, όντως τελικά το βαρέλι δεν έχει πάτο.
Εξίσου σοκαρισμένη είχα αισθανθεί όταν στο στόχαστρο είχε βρεθεί η Σμαράγδα Καρύδη όταν ειπε πως στηρίζει τα θύματα κακοποίησης αλλά δεν μπορεί να χαρεί με την καταστροφή των άλλων, δεχόμενη στη συνέχεια μαζική επίθεση επειδή υπήρξε συνεργάτιδα και είχε κοινές παρέες με σκηνοθέτη που σήμερα είναι προφυλακισμένος για υπόθεση βιασμού.
Ας κάνουμε, λοιπόν, τώρα μια πιο βαριά υπόθεση: αν ο δικός μου πατέρας είχε βιάσει κάποιον τι σας κάνει να θεωρείτε πως το ήξερα, το ενθάρρυνα ή το συγκάλυψα; Μπορεί να μένουμε στο ίδιο σπίτι και να μην έχω ιδέα. Μπορεί για μένα να είναι ένας τρυφερός μπαμπάς, που από την οικογένειά του απέκρυπτε αριστοτεχνικά τη βρώμικη, απάνθρωπη και εγκληματική του φύση. Όχι; Πρέπει να με κρεμάσετε γιατί είναι ο πατέρας μου; Είστε βέβαιοι πως “ήξερα”;
Παρακολουθώντας όσα συμβαίνουν γύρω μας νιώθω πως έχουμε χάσει τη μπάλα. Τώρα «ξεπλένουν εγκληματίες» ακόμα και όσοι έτυχε να φωτογραφηθούν σε μια κοινωνική εκδήλωση με κάποιον που εμπλέκεται στην υπόθεση του βιασμού της Θεσσαλονίκης- ο οποίος ήταν και μετρ σε γνωστό μαγαζί και έχει βγει εκατοντάδες φωτογραφίες με καλλιτέχνες. Η Κατερίνα Καινούργιου δέχτηκε επίθεση γιατί υπάρχει μια φωτογραφία της από εκδήλωση με τον συγκεκριμένο μετρ. Δηλαδή, αν είσαι celebrity και βγάζεις μια φωτογραφία σε event με κόσμο που ξέρεις κοινωνικά ή δεν ξέρεις και καθόλου, αν κάποιος από αυτούς βρεθεί κάποια στιγμή εμπλεκόμενος σε κάτι μηνύσιμο ή παράνομο, σημαίνει πως τους «ξεπλένεις»; Στην ίδια λογική όσοι πολιτικοί είχαν πάει σε παραστάσεις των ηθοποιών που σήμερα βρίσκονται προφυλακισμένοι και πόζαραν χαμογελώντας μαζί τους, τους «ξεπλένουν»; Αλήθεια, πάμε καλά; Τι όμως είναι αυτό που μας έχει οδηγήσει σε αυτή την παράνοια;
Ναι, μπορεί να είναι η αίσθηση της ανωνυμίας που δίνουν τα σόσιαλ μίντια, ακόμα κι αν είσαι σε αυτά με το κανονικό σου όνομα, γιατί σχολιάζεις από το σπίτι σου, μέσα από την οθόνη του κινητού σου – δεν κοιτάζεις κανέναν στα μάτια. Σίγουρα παίζει τον ρόλο της και η ψυχολογία των μαζών, όπως θα έλεγε και ο Σίγκμουντ Φρόιντ, που με αφορμή κάτι που έχει μια ισχυρά θετική αφετηρία (η αποκάλυψη ενός εγκλήματος) δημιουργεί συναισθηματική φόρτιση και παρόρμηση, καταπίνοντας την ατομικότητα και παρασύροντας ανθρώπους σε συμπεριφορές που σε άλλη περίπτωση δεν θα είχαν.
Δεν είναι όμως φρικτό στο όνομα της υπεράσπισης των θυμάτων να βγάζουμε τον χειρότερο εαυτό μας, με κατάρες για καρκίνους, αποβολές και θανάτους;
Δεν είναι σοκαριστικό στο όνομα της υπεράσπισης των θυμάτων να γινόμαστε τέρατα (όχι μόνο απέναντι στους θύτες, που είναι εν μέρει δικαιολογημένο πάνω στη συναισθηματική φόρτιση) αλλά σε όποιους μπορεί να έχουν μια αντίθετη άποψη από εμάς;
Εδώ βρήκε το κουράγιο να μιλήσει η 24χρονη Γεωργία και κάποιους ενόχλησε ο δημοσιογράφος που επέλεξε! Και τόλμησαν να της επιτεθούν γι’ αυτό, οι ίδιοι άνρωποι που λίγα λεπτά πριν έγραφαν πως είναι δίπλα της!
Η υπεράσπιση της αλήθειας, ο ακτιβισμός και η στήριξη στον συνάνθρωπο που έχει ανάγκη θέλει συνείδηση, διαύγεια και συνέπεια. Αν η αγάπη για τον συνάνθρωπο δεν βρίσκεται στην αλήθεια σου και είναι μόνο για το θεαθήναι κάποια στιγμή θα αποκαλυφθεί. Δεν είναι trend το να στηρίξεις τους αδύναμους και τους αδικημένους. Είναι στάση ζωής. Είναι προέκταση στοιχείων προσωπικότητας. Φαίνεται αν τα έχεις. Όπως επίσης φαίνεται αν δεν τα έχεις.
Είναι ευτυχία που ο κόσμος συσπειρώνεται για να στηρίξει θύματα και να ζητήσει παραδειγματική τιμωρία για τους θύτες. Είναι απελπισία, όμως, στη μάχη για να αποδοθεί δικαιοσύνη, κάποιοι που θέλουν να θεωρούνται “μαχητές” του καλού να γίνονται κακοποιητές, επιλέγοντας να εξισώνονται με τους χειρότερους θύτες.
