Christmas red. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν γιορτάζουν τα Χριστούγεννα, αλλά τα σχεδιάζουν. Η Diana Vreeland, η γυναίκα που χάρισε στη μόδα του 20ού αιώνα μια σχεδόν θεατρική υπερβολή, δεν γιόρταζε απλώς την εποχή. Την σκηνοθετούσε. Για εκείνη τα Χριστούγεννα δεν ήταν ποτέ μια ημερομηνία, αλλά ένα συναίσθημα που έπρεπε να λάμψει, να το ακούσει, να το μυρίσει, να το ζήσει μέσα στους άλλους.
Η οικογένειά της θυμάται τα χρόνια όπου το σπίτι στην Brewster γέμιζε με φίλους, καλλιτέχνες, πρόσφυγες από την Ευρώπη που ήταν σε πόλεμο, πρόσωπα που περνούσαν σαν χαρακτήρες μυθιστορήματος. Κανένα παιδί δεν καταλάβαινε ακόμη ότι ανάμεσα στους καλεσμένους υπήρχαν η Elsa Schiaparelli, ο Cecil Beaton, ο Serge Obolensky, ο Jean Schlumberger. Ήταν απλώς οι «φίλοι των γονιών», άνθρωποι που συζητούσαν για τον πόλεμο, την τέχνη, την Ευρώπη που άλλαζε μορφή. Και μέσα σε αυτή τη ζωντανή ταπετσαρία, υπήρχε πάντα κάτι ακόμη πιο δυνατό από τις ιστορίες.
Το κόκκινο.
Το κόκκινο σαν προορισμός, όχι χρώμα
Για τη Diana Vreeland το κόκκινο δεν ήταν απόχρωση. Ήταν διάθεση, θερμοκρασία, χαρακτήρας. «Red is the great clarifier», συνήθιζε να λέει. Ένα χρώμα που δεν κρύβεται και δεν ζητά άδεια. Το 1970, όταν η Louise Dahl-Wolfe φωτογράφισε την οικογένεια στη διάσημη ροζ-κόκκινη σάλα της Brewster, το φιλμ δεν κατάφερε να αποτυπώσει πλήρως την πραγματική ένταση του χώρου. Το δωμάτιο έμοιαζε περισσότερο με σκηνικό παρά με σαλόνι. Υφάσματα, τοίχοι, έπιπλα, ακόμη και το φως κινούνταν στον ίδιο τόνο.
Το κόκκινο έγινε το άτυπο οικογενειακό έμβλημα. Η απόδειξη επιβιώνει στον πίνακα του γιού της, Tim Vreeland, που αποτυπώνει την οικογένεια στα Χριστούγεννα του 1942. Ένα έργο-ανάμνηση πίσω από το οποίο απλώνεται ολόκληρη η μυθολογία ενός σπιτιού που έβραζε από χρώμα και ζωή. Το Christmas red δεν ήταν διακόσμηση, αλλά συναισθηματικό αποτύπωμα. Η Vreeland επέλεξε το κόκκινο γιατί δεν άντεχε την ακινησία. Το λευκό την άγχωνε, το ουδέτερο την αποπροσανατόλιζε. Το κόκκινο ήταν η φλόγα της. Η ταυτότητά της. Το προσωπικό της κάλεσμα σε έναν κόσμο που πίστευε ότι έπρεπε πάντα να είναι λίγο παραπάνω.
Το κόκκινο σπίτι που έγινε θρύλος
Το περίφημο διαμέρισμά της στην Park Avenue, γεμάτο κόκκινα florals, μεταξωτές επενδύσεις, chinoiserie λεπτομέρειες και χαλιά που συγκρούονταν αρμονικά, σχεδιάστηκε από τον αγαπητό της φίλος Billy Baldwin. Όταν εκείνος τη ρώτησε τι ακριβώς ήθελε, η Vreeland απάντησε χωρίς δεύτερη σκέψη,
«I want this place to look like a garden in hell.»
Το αποτέλεσμα δεν ήταν απλώς ένα σπίτι. Ήταν μια δήλωση ελευθερίας. Μια πρόκληση απέναντι στην αστική ευπρέπεια. Φωτογραφήθηκε, σχολιάστηκε, αντιγράφηκε. Σήμερα θεωρείται ένα από τα πιο εμβληματικά private interiors του 20ού αιώνα, καθρέφτης της προσωπικότητάς της.
Η γυναίκα που άλλαξε τον τρόπο που βλέπουμε τη μόδα
Για όσους δεν γνωρίζουν το όνομά της, η Diana Vreeland δεν ήταν απλώς μια editor μόδας. Υπήρξε η γυναίκα που μετέτρεψε τα περιοδικά από οδηγούς ντυσίματος σε πολιτισμικά αφηγήματα. Ως εμβληματική προσωπικότητα στη Harper’s Bazaar και αργότερα στη Vogue, έδωσε στη μόδα φαντασία, χιούμορ, υπερβολή και τόλμη, σε μια εποχή που ακόμη προσπαθούσε να είναι «σωστή». Υποστήριξε σχεδιαστές πριν γίνουν θρύλοι, ενθάρρυνε φωτογράφους να πειραματιστούν, άλλαξε τον τρόπο που παρουσιάζονται τα σώματα, τα πρόσωπα, οι γυναίκες.
Η επιρροή της ξεπέρασε τα περιοδικά και έφτασε μέχρι τα ατελιέ, τα runways και τελικά τα μουσεία, όταν ανέλαβε το Costume Institute του Metropolitan Museum (αρχές δεκαετίας ’70), δεν άλλαξε μόνο τον τρόπο που παρουσιάζεται η μόδα σε ένα μουσείο. Άλλαξε και τον ρόλο του ίδιου του Met Gala, μετατρέποντάς το από ένα κλειστό φιλανθρωπικό δείπνο σε σκηνή παγκόσμιας πολιτισμικής αφήγησης. Η Vreeland δεν ακολούθησε τη μόδα. Την ώθησε να σκεφτεί διαφορετικά.
Η σχέση της με την τηλεόραση
Παρότι γυναίκα των περιοδικών, η Vreeland είχε μια αγαπημένη συνήθεια σχεδόν… μυστική. Αγαπούσε την τηλεόραση και την παρακολουθούσε χωρίς ήχο. Όχι από αδιαφορία, αλλά από επιλογή. Όχι ως παθητικό θέαμα αλλά σαν αδιάκοπη πηγή εικόνων, σαν σύγχρονη εστία. Σιωπηλή όπως η φωτιά στο αρχέτυπο σπίτι-σπηλιά, γύρω από την οποία οι άνθρωποι παρατηρούσαν και σκέφτονταν, έτσι και η οθόνη ήταν κέντρο εικόνων. Αναζητούσε ρυθμό, κίνηση, χειρονομίες. Την παρακολουθούσε με την ίδια προσήλωση που έβλεπε haute couture. Σχολίαζε, σταματούσε, ξεκινούσε. Έλεγε πως η τηλεόραση ήταν ένας καθρέφτης της εποχής και ότι ένας καλός fashion editor όφειλε να ξέρει τι βλέπει ο κόσμος, από ειδήσεις μέχρι ποπ κουλτούρα.
Κάποτε είχε δηλώσει πως θα μπορούσε να περάσει ολόκληρη μέρα μπροστά στην τηλεόραση, «γιατί οι εικόνες αυτές είναι το μέλλον» και γιατί βοηθούσαν τον νου της να μένει σε διαρκή εγρήγορση. Η τηλεόραση την ενέπνεε όσο και οι πασαρέλες, ίσως και περισσότερο.
Christmas red σαν στάση ζωής
Τα Χριστούγεννα της Diana Vreeland ήταν κάτι περισσότερο από γιορτή. Ήταν μια υπόσχεση ότι η ζωή πρέπει να έχει χρώμα. Ότι μια οικογένεια μπορεί να χτίσει τη δική της μυθολογία με κόκκινα υφάσματα, παραμύθια του Oscar Wilde, ιστορίες πολέμων, στιγμές ευτυχίας και φίλους που έμοιαζαν βγαλμένοι από σελίδες βιβλίων. Και ότι, ακόμη και στις πιο σκοτεινές εποχές, η φλόγα του Christmas red μπορεί να κρατήσει τον κόσμο ζωντανό.
( Αφιερωμένο στην πρώτη μου διευθύντρια, Laura De Nigris, που μου έμαθε να βλέπω τη μόδα όχι σαν τάση, αλλά σαν αφήγηση. Ηλίας Μιχαλόλιας )
Διαβάστε επίσης: Μόντε Κάρλο: Σκιές και μυστικά στα πιο πριγκιπικά Χριστούγεννα της Ευρώπης
