Τα επιστημονικά σχόλια του Γρηγόρη Λέων για την υπόθεση των θανάτων των τριών παιδιών της οικογένειας Δασκαλάκη στην Πάτρα κέρδισαν από την αρχή το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης. Και οι εξελίξεις μέχρι στιγμής επιβεβαίωσαν πολλές από τις εκτιμήσεις του. Όπως εξηγεί ο ίδιος, η υπόθεση υπέπεσε στην αντίληψή του την ίδια περίοδο που κίνησε το ενδιαφέρον των ΜΜΕ, όταν «χάθηκε» και το τρίτο παιδί της οικογένειας Δασκαλάκη, πριν καν ξεκινήσει η πρώτη εισαγγελική έρευνα.
«Ο θάνατος του τρίτου παιδιού ήταν ένας κώδωνας μεγάλης έντασης. Είχαμε τρία παιδιά της ίδιας οικογένειας που έχασαν τη ζωή τους μέσα σε δύο χρόνια. Μάλιστα, φαινόταν από τις δύο πρώτες ιατροδικαστικές εκθέσεις που είχαμε και ανέφεραν τις όποιες αιτίες θανάτου ότι τα αίτια δεν ήταν κοινά. Δεν υπήρχε κοινή παθολογία και στα δύο. Κι αυτό δηλώνει σε εμάς πως μάλλον δεν υπάρχει κάποιο γενετικό υπόβαθρο. Γιατί όταν υπάρχει γενετικό υπόβαθρο με την ίδια κλινική εικόνα, μπορεί ένα τέτοιο τραγικό περιστατικό να αιτιολογείται. Εδώ όμως τα παιδιά είχαν πεθάνει από διαφορετικούς λόγους. Με αποδυναμωμένο ένα σενάριο γενετικής προδιάθεσης, το να χάσεις δεύτερο παιδί στην ίδια οικογένεια είναι σπάνιο φαινόμενο. Το να χάσεις και τρίτο παιδί, ακόμα και στατιστικά πέρα από την ιατροδικαστική, θα πρέπει να σε προβληματίσει πολύ σοβαρά».
Πότε σας ζητήθηκε πρώτη φορά να τοποθετηθείτε σχετικά με την υπόθεση και τα ευρήματα;
Μου ζητήθηκε η επιστημονική μου άποψη όταν οι γονείς κατέθεσαν ένα δελτίο Τύπου με τον πρώτο τους δικηγόρο, στο οποίο αναφέρονταν οι αιτίες θανάτου των παιδιών, πριν ξεκινήσουν οι τηλεοπτικές τους συνεντεύξεις.
Τα στοιχεία που οδήγησαν στη λύση του γρίφου
Έχετε πει πως οι συνεντεύξεις των γονιών έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξιχνίαση της υπόθεσης…
Είναι μια οικογένεια που, από ό,τι έχω καταλάβει, αγαπά τις κάμερες κι αυτό ήταν ίσως και το αδύναμο σημείο τους. Όταν μιλάς πολύ, περιγράφεις πολλά και για κάποιον που θέλει να αποκομίσει κάποια στοιχεία το κάνεις πιο εύκολο. Όταν, λοιπόν, μου ζητήθηκε να σχολιάσω το περιστατικό με τις αιτίες θανάτου που είχαν μόλις δώσει οι γονείς, ξεκίνησα να προβληματίζομαι. Γιατί ο πρώτος με τον δεύτερο θάνατο δεν συμβάδιζαν μεταξύ τους κι αυτό δείχνει θανάτους που χρήζουν διερεύνησης. Στη συνέχεια, όσο προχωρούσαμε σε δημόσιες συζητήσεις, η οικογένεια έδωσε και περισσότερα δεδομένα. Από ό,τι θυμάμαι, δημοσιοποίησε και τις ιστολογικές και τις τοξικολογικές εξετάσεις των δύο πρώτων παιδιών. Λίγο αργότερα οι γονείς μίλησαν για την απώλεια των παιδιών τους κι εκεί η μητέρα, σε μια εκτενή συνέντευξη, περιέγραψε τη στιγμή του θανάτου του κάθε παιδιού. Τότε ήταν που ξαφνικά διαπιστώσαμε ως ιατροδικαστές πως αυτό που μας περιέγραφε η γυναίκα ήταν κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που βλέπαμε στις ιατροδικαστικές εκθέσεις. Καταλάβαμε πως κάτι δεν είχε πάει καλά με την τελική εκτίμηση των εκθέσεων. Και εκεί αρχίσαμε να το ψάχνουμε περισσότερο. Έτσι, διαπιστώθηκε τελικά πως στο πρώτο περιστατικό είχε γίνει μια αστοχία στην εκτίμηση της αιτίας θανάτου.
Τα στοιχεία για τη μικρή Μαλένα
Εννοείτε την ηπατική ανεπάρκεια στην έκθεση που αφορούσε τη μικρή Μαλένα;
Ακριβώς. Ενώ τα ευρήματα ήταν σωστά, δηλαδή τεχνικά ήταν σωστή η έκθεση, τελικά ερμηνεύτηκαν λάθος. Έτσι, αρχίσαμε να εξετάζουμε τον συνδυασμό των ευρημάτων εκ νέου.
Σύμφωνα με την ανάρτησή σας, το εύρημα στο ήπαρ θα μπορούσε να συνδέεται και με ασφυκτικό θάνατο. Αυτό ήταν ένα μήνυμα που περάσατε τότε και συζητήθηκε έντονα.
Το συγκεκριμένο εύρημα, αν το δεις μεμονωμένα, οδηγεί σε τρία σενάρια. Στην ηλικία που ήταν το παιδί το εύρημα θα μπορούσε να σημαίνει μεταβολικό σύνδρομο, που όμως το παιδί δεν είχε γιατί δεν υπήρχε ούτε στον ιατρικό του φάκελο ούτε στην ιστολογική του εξέταση. Το δεύτερο σενάριο ήταν να το έχει προκαλέσει μια τοξική ουσία, αλλά είχαμε αρνητικές τοξικολογικές εξετάσεις. Και το τρίτο σενάριο ήταν ο ασφυκτικός θάνατος. Αυτό ήταν ένα από τα στοιχεία. Επίσης, στον ασφυκτικό θάνατο έχουμε έντονο πνευμονικό οίδημα, έντονη πνευμονική συμφόρηση, που είχαμε στο συγκεκριμένο παιδί, όπως και κυάνωση ονύχων χειρών – που ήταν εύρημα, όπως επίσης και εκδορές στη ράχη της μύτης σε ένα από τα δύο στόμια των αεροφόρων οδών.
Οι εκδορές θα μπορούσαν να σημαίνουν πως κάποιος τραυμάτισε το παιδί κλείνοντας τις αεροφόρες οδούς είτε πως το παιδί αυτοτραυματίστηκε προσπαθώντας να αποφύγει κάτι που το εμπόδιζε να αναπνεύσει;
Ακριβώς. Όλα αυτά, λοιπόν, τα σενάρια έπρεπε να εξεταστούν από τη συνάδελφο που χειρίστηκε το περιστατικό και έχει την πλήρη εικόνα. Όμως η λογική λέει πως είτε ο όποιος δράστης προκάλεσε αυτές τις βλάβες στο παιδί είτε πως το παιδί σε μια προσπάθεια απεμπλοκής του από όποιο εμπόδιο υπήρχε στη ρινική κοιλότητα έκανε αυτή την κίνηση και δημιούργησε από μόνο του τις εκδορές.
Σήμερα η Ρούλα Πισπιρίγκου κατηγορείται για τον θάνατο της Τζωρτζίνας. Η μικρή Μαλένα, που πέθανε πρώτη, έπασχε από λευχαιμία. Το συγκεκριμένο πρόβλημα που είχε εμφανίσει θα μπορούσε να είναι και προκλητό;
Αυτό είναι κάτι που θα μπορούσαμε να το απαντήσουμε αν είχαμε την πλήρη εικόνα του ιατρικού φακέλου και περαιτέρω εξετάσεις. Το βέβαιο είναι πως το παιδί αυτό, ανεξάρτητα από τον ποιο λόγο έπαθε λευχαιμία, δεν πέθανε από λευχαιμία. Αν το παιδί κατέληγε από λευχαιμία, δεν θα χρειαζόταν καν νεκροτομή. Μιλάμε για ένα νοσηλευόμενο παιδί που αν πιστοποιούνταν από τον θεράποντα ιατρό πως ο θάνατος συνάδει με τη λευχαιμία, θα ήταν όλα διαφορετικά. Το γεγονός πως δεν έδωσαν πιστοποιητικό θανάτου οι γιατροί του σημαίνει πως δεν συνδέεται το πρόβλημα υγείας με τον θάνατο. Αυτή τη στιγμή μόνο για το τρίτο παιδί έχουμε μια βέβαιη αιτία θανάτου. Το παιδί κατέληξε από την ουσία κεταμίνη σε τοξική δόση. Φαίνεται πως το παιδί αυτό βασανίστηκε πολύ. Έγιναν πολλαπλές απόπειρες για να απολέσει τη ζωή του με τη δράση κάποιου εξωγενούς παράγοντα. Η Τζωρτζίνα ήταν ένα παιδί που διερευνήθηκε εξωνυχιστικά από σειρά νοσοκομείων. Γιατί μετά την πρώτη απόπειρα του προκλήθηκε μια εγκεφαλοπάθεια από έλλειψη οξυγόνου – όλο αυτό ήταν κάτι που δεν μπορούσαν να εξηγήσουν οι γιατροί, για αυτό και το διερευνούσαν από παντού. Έτσι, το παιδί είχε έναν πραγματικά πλήρη ιατρικό φάκελο.
Η έλλειψη οξυγόνου που προκάλεσε την εγκεφαλοπάθεια θα μπορούσε να έχει προκληθεί από απόπειρα ασφυκτικού θανάτου;
Δεν μπορώ να είμαι σίγουρος αν όλες οι προσπάθειες να θανατωθεί το τρίτο παιδί έγιναν με τον ίδιο τρόπο. Αυτό που είναι 100% βέβαιο είναι πως το παιδί κατέληξε από τη χορήγηση της κεταμίνης. Αν οι προηγούμενες προσπάθειες είχαν να κάνουν με απόφραξη αεροφόρων οδών ή άλλους εξωγενείς παράγοντες ή αν είχε ξαναχρησιμοποιηθεί η κεταμίνη σε μικρότερες δόσεις, με τα δεδομένα που έχουμε, δεν μπορούμε να το επιβεβαιώσουμε. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία πως το παιδί υπέστη πολλές απόπειρες να απολέσει τη ζωή του.
Ο ασφυκτικός θάνατος στην περίπτωση της Ίριδας και της Μαλένας
Την εκδοχή του ασφυκτικού θανάτου για τα δύο πρώτα παιδιά την έχετε υποστηρίξει πολύ έντονα από την αρχή, πριν εμφανιστούν τα στοιχεία που οδήγησαν στη σύλληψη της μητέρας για τον θάνατο της Τζωρτζίνας.
Ήμουν πολύ προσεκτικός, γιατί όλοι οι υπόλοιποι που δημιουργούν σενάρια δημόσια έχουν, ας πούμε, τη δικαιολογία πως δεν είναι ειδικοί. Εγώ επειδή μιλούσα για τα θέματα της επιστήμης μου, έπρεπε να είμαι προσεκτικός γιατί είχαμε κάποια ευρήματα. Είχα μελετήσει πολύ τις εκθέσεις και τη βιβλιογραφία. Βέβαια αυτή είναι η δουλειά μου – συνήθως καλούμαι, εφόσον έρχεται στα χέρια μου το αποτέλεσμα μιας νεκροτομής, να συνδέσω τα κομμάτια ενός παζλ. Θα τονίσω όμως πως «βοήθησε» πολύ η οικογένεια με τις δηλώσεις που έκανε. Βοήθησαν και οι θεράποντες ιατροί που κατ’ ιδίαν μου είπαν κάποια πράγματα πολύ απελευθερωμένα. Έβλεπα, λοιπόν, πως το πλέον πιθανό σενάριο είναι αυτό, αν και τότε έλεγα πως είναι απλά ένα από τα πιθανά σενάρια. Και δεν σας κρύβω πως μέσα μου ευχόμουν να έχω λάθος. Αποδείχτηκε όμως πως είχα δίκιο. Και για να είμαι δίκαιος, πρέπει να πω πως μπορεί να μπήκα μπροστά σε αυτή την ιστορία, όμως οι συνάδελφοι που χειρίζονται την υπόθεση, η τριμελής επιτροπή με επικεφαλής τον κύριο Καρακούκη και οι ιατροδικαστές της Πάτρας, κάνουν εξαίρετη δουλειά, προσπαθώντας να διαλευκάνουν και τις δύο πρώτες υποθέσεις.
Θεωρείτε πως για τις δύο πρώτες υποθέσεις δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία;
Υπάρχουν στοιχεία που επαναξιολογούνται. Και εδώ χρειάζονται θαρρετές κινήσεις. Οι συνάδελφοί μου έκαναν ήδη μια θαρραλέα πράξη. Είναι η πρώτη φορά που δημιουργήθηκε μια επιτροπή για να επαναξιολογήσει μια αστοχία που έγινε στον πρώτο φάκελο, και μάλιστα σε μια διαδικασία που είναι σε εξέλιξη. Όπως και η συνάδελφος της Πάτρας, παρότι είχε την ατυχία να έχει ένα εσφαλμένο εύρημα στην καρδιά, εντόπισε εξαρχής το πνευμονικό οίδημα και έτσι άνοιξε δρόμο. Πιστεύω πως με την κατάθεσή της θα ξεκαθαρίσει πλήρως το τοπίο. Επίσης, η δημοσιότητα που πήρε η υπόθεση τελικά βοήθησε, με την έννοια πως απελευθέρωσε ανθρώπους, είτε κοντά στο ζευγάρι είτε από τους θεράποντες ιατρούς να μοιραστούν πολύτιμες πληροφορίες. Η δημοσιότητα απελευθέρωσε δυνάμεις και οι Αρχές κατάφεραν να έχουν έναν πολύ μεγάλο αριθμό μαρτύρων – κάποια στιγμή αναφέρθηκε ένα νούμερο γύρω στους 70 μάρτυρες. Κι αυτό είναι σπουδαίο γιατί αν υποθέσουμε πως έχουμε έναν ασφυκτικό θάνατο στα πρώτα δύο περιστατικά, ο ασφυκτικός θάνατος δεν είναι εύκολο να διαγνωστεί.
Οι δηλώσεις της μητέρας
Οι ανακολουθίες στις δηλώσεις της μητέρας για τους θανάτους των παιδιών ήταν εντέλει αποκαλυπτικές;
Όσο περισσότερο μιλούσε η μητέρα, τόσο δυσκολότερη γινόταν η θέση της. Γιατί έλεγε κάποια πράγματα που δεν συνδέονταν με τα επιστημονικά δεδομένα. Υπήρχαν έντονες αντιφάσεις μεταξύ όσων έλεγε και των στοιχείων που είχαμε. Βέβαια, το καθοριστικό ήταν το θετικό δείγμα που βρέθηκε, η κεταμίνη. Εδώ θα το συνδυάσω με τη μαρτυρία της μητέρας, που έλεγε πως η ίδια ήταν ο μόνος άνθρωπος που ήταν δίπλα στα παιδιά της συνεχώς. Καθώς η κεταμίνη έχει έναν χρόνο δράσης πολύ μικρό, 3-20 λεπτά, αν σε έναν χώρο υπάρχει μόνο ένας άνθρωπος μαζί με το θύμα, μπορούμε να βγάλουμε πολύ εύκολα συμπέρασμα για το ποιος είναι ο θύτης.
Έχει ξεκινήσει νέα έρευνα και για τα άλλα δύο παιδιά της οικογένειας. Πιστεύετε πως θα έχουμε νέες εξελίξεις;
Υπάρχει σχεδόν βεβαιότητα πως και οι δύο πρώτες περιπτώσεις αποδίδονται σε εγκληματική ενέργεια. Δεν θέλω να προτρέξω ως προς τις αιτίες θανάτου γιατί σέβομαι τους συναδέλφους μου που χειρίζονται την υπόθεση, αλλά από τη στιγμή που ξεκλείδωσε η υπόθεση της Τζωρτζίνας και έχουν αποκλειστεί τα παθολογικά και γενετικά αίτια στα δύο πρώτα παιδιά είναι θέμα ημερών να αποδειχθεί πως πρόκειται για τρεις δολοφονίες. Οι αρχές θα πρέπει πλέον να διερευνήσουν αν έχει χρησιμοποιηθεί ο ίδιος μηχανισμός, γιατί είναι πολύ πιθανό να μην έχει χρησιμοποιηθεί ο ίδιος. Και είναι πιθανό οι άνθρωποι που συμμετείχαν σε όλο αυτό να διευρυνθούν.
Σε τηλεοπτική σας εμφάνιση είπατε πως στην περίπτωση της Ίριδας, του 6 μηνών βρέφους, υπάρχουν πιο ισχυρά στοιχεία πως επρόκειτο για εγκληματική ενέργεια. Σε ποια στοιχεία αναφέρεστε;
Αναφέρομαι στο πανάκι που είχε κηλίδες αίματος, στα τραύματα στο στόμα, τις αλλοιώσεις ως επί ανοξυγοναιμίας στον εγκέφαλο, στο έντονο πνευμονικό οίδημα. Όταν ένα πανάκι έχει σταγόνες αίμα, το πρώτο που αναζητά ο ιατροδικαστής είναι από πού προήλθε η αιμορραγία. Στο σώμα του βρέφους δεν υπήρχε κάποια αιμορραγία παρά μόνο στο στόμα, γιατί είχε βρεθεί λύση του βλενογόνου, ένα σχίσιμο του βλενογόνου, δηλαδή. Κι αυτό είναι μια πολύ σοβαρή ένδειξη.
Η εκταφή της Τζωρτζίνας και της σπιτονοικοκυράς
Τι επιπλέον στοιχεία μπορεί να δώσει η εκταφή της Τζωρτζίνας;
Οι τρίχες είναι το μόνο βιολογικό υλικό από το οποίο μπορούμε να διαπιστώσουμε μακροχρόνια χρήση μιας ουσίας. Καθώς τα μαλλιά μακραίνουν περίπου 1 εκατοστό τον μήνα, μας δίνουν προφίλ σχεδόν μηνιαίο για την κατανάλωση ουσιών. Με μια δειγματοληψία θα μπορούσαμε να δούμε πότε ξεκίνησε η χρήση κεταμίνης και σε ποιες ποσότητες, ελέγχοντας αν τα επεισόδια που έχουν καταγραφεί ταιριάζουν με πιθανή χορήγηση κεταμίνης. Δεν έχει ακόμα τεκμηριωθεί πως είχε γίνει ξανά χρήση κεταμίνης, είναι κάτι που ισχυριζόμαστε, πιθανώς ορθά, βάσει συμπτωμάτων. Τώρα ενδεχομένως θα μπορέσουμε να το επιβεβαιώσουμε.
Ταυτόχρονα δόθηκε εντολή για εκταφή της σπιτονοικοκυράς της οικογένειας, η οποία όμως πέθανε τον Σεπτέβριο του 2020…
Η αλήθεια είναι πως όσο περνά ο χρόνος, δεν είναι σύμμαχός μας, χάνονται στοιχεία. Όμως, αν η θανούσα έχει υποστεί σκελετικές κακώσεις ή της χορηγήθηκαν ουσίες τοξικές είναι δυνατό να εντοπιστούν, ακόμα κι αν έχει περάσει μεγάλο διάστημα.
Διαβάστε περισσότερα στο ΟΚ! που κυκλοφορεί με «Τα Νέα Σαββατοκύριακο».
Φωτογραφίες: Ολυμπία Κρασαγάκη
