Ο Μιχάλης Καλαμπόκης, ηθοποιός, σκηνοθέτης, παραγωγός και κλινικός ψυχολόγος, ένας πολυδιάστατος δημιουργός που ενώνει τις τέχνες με την επιστήμη για να ανοίξει νέους δρόμους στην εκπαίδευση, τη σκηνική πράξη και την κοινωνική ευαισθητοποίηση. Μέχρι την Κυριακή 1η Ιουνίου θα μπορούμε να τον απολαύσουμε στην παράσταση «Βρυκόλακες» του Ίψεν στο θέατρο Ελέρ!
Σήμερα ο Μιχάλης Καλαμπόκης μιλά στο okmag για την παράσταση, για την καλλιτεχνική του πορεία, τη βαθιά σύνδεση της υποκριτικής με την ψυχολογία και την πίστη του στη δύναμη του θεάτρου ως εργαλείο παιδείας, θεραπείας και κοινωνικού διαλόγου. Με λόγο γνήσιο, ανθρώπινο και στοχαστικό, αποκαλύπτει το όραμά του για μια καλλιτεχνική εκπαίδευση με ουσία, για ρόλους που δεν είναι απλώς ερμηνείες αλλά προσωπικά στοιχήματα, και για έναν πολιτισμό που αξίζει να υποστηρίζεται με σοβαρότητα και σεβασμό.
Διαβάστε την συνέντευξή του στο okmag
Γιατί διαλέξατε να κάνετε την παραγωγή αλλά και να πρωταγωνιστείτε σε ένα έργο όπως οι «Βρυκόλακες» του Ίψεν;
Οι Βρυκόλακες του Ίψεν είναι ένα έργο που πάντα βρισκόταν στα σχέδιά μου. Με τον Κοραή Δαμάτη που σκηνοθετεί την παράσταση, συνεργαζόμαστε χρόνια και στην Δραματική Σχολή «Αθηναϊκή Σκηνή» που διευθύνω. Πριν από αρκετά πλέον χρόνια είχαμε κάνει μαζί τον Εδουάρδο Β’ του Μάρλοου στο θέατρο της «Αθηναϊκής Σκηνής» στην Ακρόπολη. Αμέσως μετά μιλήσαμε για τους Βρυκόλακες, αλλά τα μέτρα για τον κορωνοϊό καθώς και άλλες παραστάσεις που είχα αναλάβει, έβαλαν τα σχέδια για λίγο στην άκρη. Πέρσι αποφάσισα και είπα στον Κοραή Δαμάτη να το βάλουμε μπρος.
Η παράσταση έλαβε επιχορήγηση και από το Υπουργείο Πολιτισμού και σε συνεργασία της Αθηναϊκής Σκηνής με την εταιρεία παραγωγής Φωτόνιο Τέχνης και Πολιτισμού, το σχέδιο άρχισε να υλοποιείται. Ο Όσβαλντ στους Βρυκόλακες, είναι ένας ρόλος που συγκαταλέγεται στην λίστα με τους πιο σημαντικούς αντρικούς ρόλους του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Κάθε άντρας ηθοποιός θα ήταν σημαντικό για την καριέρα του να αναμετρηθεί με αυτόν τον δύσκολο ρόλο. Τέτοιο ρόλοι με κάνουν να ερευνώ την υποκριτική από την αρχή, να προσπαθώ, να περνώ σε επόμενα στάδια της πορείας μου.
Πείτε μας 3 λόγους για τους οποίους δεν πρέπει να χάσουμε την παράσταση
Αρχικά πρόκειται για ένα έργο που για να φωτίσεις τη διαχρονικότητά του πρέπει να έχεις δεδομένη σκηνοθετική πρόταση. Κάτι που συμβαίνει εύστοχα με την ματιά του Κοραή Δαμάτη. Επιπλέον, η συνύπαρξη σημαντικών πρωταγωνιστών και συντελεστών του θεάτρου, όπως ο Φίλιππος Σοφιανός, η Ασπασία Κράλλη, η Ερατώ Πίσση, ο Νίκος Παντελίδης, καθώς και η Δήμητρα Γαλάνη στην μουσική, η Άννα Μαχαιριανάκη στο εξαιρετικό σκηνικό και τα υπέροχα κοστούμια, αλλά και η Άννα Σμπώκου στους επιβλητικούς φωτισμούς.
Επίσης, συνήθως ο θεατής βλέπει τους «Βρυκόλακες» να παρουσιάζονται με ένα δραματικό παρανομαστή. Σίγουρα η σκληρότητα, το χιούμορ που αναδεικνύεται, αλλά και οι συνεχείς ανατροπές που αποτελούν έναν νέο παρανομαστή, κινούν το ενδιαφέρον στη συγκεκριμένη παράσταση. Η παράσταση αυτή είναι μια παράσταση υποκριτικής. Μια παράσταση που «μυρίζει» θέατρο και έχει αγκαλιάσει θερμά από το κοινό.
Το έργο θίγει και το ευαίσθητο και πολυσυζητημένο θέμα της ευθανασίας. Ποια είναι η άποψή σας
Κάθε άνθρωπος θα έπρεπε να μπορεί να επιλέξει το αξιοπρεπές τέλος του. Η βάση της άποψής μου δεν είναι θρησκευτική, αλλά βαθειά ουμανιστική. Δεν πιστεύω στην ευθανασία λόγω ψυχικής ασθένειας. Εκεί, και ως κλινικός ψυχολόγος ξέρω ότι μπορούμε να βοηθήσουμε για να μπορέσει ο άνθρωπος να επιλέξει μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Αν όμως κάποιος μάθει ότι έρχεται το τέλος και ότι είναι βιολογικά και ιατρικά ανεπίστρεπτο και αυτό το τέλος συνοδεύεται από πόνο ή από εκφυλισμό γνωστικών ικανοτήτων, όπως συμβαίνει στον Όσβαλντ και μάλιστα ένα τέλος που έχει σύντομο χρονικό ορίζοντα, τότε ναι πιστεύω ότι θα έπρεπε να υπάρχει η επιλογή ως δικαίωμα.
Εκτός από ηθοποιός σκηνοθέτης και δάσκαλος υποκριτιτικής είστε και διακεκριμένος ψυχοθεραπευτής. Πώς έγιναν αυτές οι επιλογές; Πιστεύετει ότι η υποκριτική με την ψυχολογία και την ψυχοθεραπεία συνδέονται;
Σπούδασα στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου ολοκληρώνοντας τις σπουδές μου στο τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, επομένως από την πρώτη μου επαφή με το επαγγελματικό θέατρο υπήρχε η μεγάλη επιρροή της επιστήμης της ψυχολογίας. Την δεκαετία του 2000 η σύνδεση της ψυχολογίας με το θέατρο (ψυχοθεραπεία μέσω θεάτρου), αλλά και του θεάτρου με την ψυχολογία (χρήση της γνώσης της επιστήμης της ψυχολογίας στην σκηνοθεσία και την υποκριτική), ήταν πολύ θολές στην Ελλάδα. Ό,τι γνωρίζαμε από το εξωτερικό ή από κάποιους πρωτοπόρους σκηνοθέτες του προηγούμενου αιώνα, όπως ο Στανισλάφσκι. Μέχρι εκεί.
Η γνώση όμως της ψυχολογίας είναι ανεξάντλητη. Ιδρύοντας την Ανώτερη Σχολή «Αθηναϊκή Σκηνή», πολύ νέος τότε, έκανα πολύ μεγάλο αγώνα να πείσω το ελληνικό κράτος να εντάξει το μάθημα της ψυχολογίας στην καλλιτεχνική εκπαίδευση. Οι κινήσεις μου δικαιώθηκαν και έτσι χρόνια τώρα νιώθω δικαιωμένος, ειδικά όταν βλέπω κι άλλες σχολές να έχουν ενστερνιστεί αυτή την αναγκαιότητα που παρουσίασα. Πλέον ως ηθοποιός, σκηνοθέτης και παραγωγός και κυρίως ως καθηγητής υποκριτικής και ψυχολογίας, έχω οργανώσει ένα ολοκληρωμένο σύστημα προσέγγισης ρόλου με βάση την ψυχολογία, ένα εργαλείο εύχρηστο και χρήσιμο για τους ηθοποιούς βάσει του οποίου επίσης σκηνοθετώ. Θεωρώ αδιανόητο πλέον οι σπουδαστές υποκριτικής να μην διδάσκονται εργαλεία. Ως ψυχολόγος απ’ την άλλη με ιδιαίτερη αγάπη σε αυτή την επιστήμη, δεν παράτησα τη συνέχεια των σπουδών και έτσι συνέχισα με μετεκπαιδεύσεις σε προσεγγίσεις της ψυχοθεραπεία, μεταπτυχιακές σπουδές στην κλινική ψυχολογία (central Lancashire) και διδακτορικές σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Ως κλινικός ψυχολόγος εργάζομαι τόσο ως ψυχοθεραπευτής και δραματοθεραπευτής, όσο και διοργανώνοντας εκπαιδευτικά προγράμματα για την σύνδεση της ψυχολογίας με το θέατρο. Τα τελευταία χρόνια σκηνοθετώ τις κρατικές ασκήσεις με βάρος στην ψυχολογία (Human trafficking, κακοποίηση) όπου για πρώτη φορά ενέταξα σε αυτές τη χρήση και ηθοποιών (σπουδαστές της «Αθηναϊκής Σκηνής»). Παράλληλα και περνώντας τα χρόνια, μέσω της ψυχολογίας ευαισθητοποιούμαι όλο και περισσότερο στον τομέα της πρόληψης, της χρήσης του θεάτρου επίσης για την πρόληψη και την φιλανθρωπία. Για μένα ήταν μονόδρομος να μην αφήσω κανένα καρπούζι από τα δύο να πέσει από την μασχάλη. Σε αυτά προστέθηκε και ένα τρίτο, αυτό της διοίκησης του Πολιτισμού, που αποτελεί έναν τρίτο τομέα που σπούδασα στο Πάντειο επίσης και πάνω στον οποίο πλέον εργάζομαι εδώ και είκοσι χρόνια.
Τι αγαπάτε περισσότερο την υποκριτική ή την ψυχολογία;
Η πορεία της καριέρας μου, μου δείχνει ότι σε όλους αυτούς τους τομείς επιβιώνω και συνεχίζω. Θέλω να πιστεύω προσφέροντας και προσπαθώντας να καινοτομώ. Όταν είσαι αρκετά πια χρόνια ενεργός σε αυτά και παίρνεις χαρά εξίσου, δεν μπορείς να πεις πιο αγαπάς περισσότερο. Αγαπώ ακριβώς το ίδιο, τόσο την υποκριτική, την σκηνοθεσία και την παραγωγή, όσο και την κλινική ψυχολογία, την ψυχοθεραπεία και την διοίκηση του Πολιτισμού. Ίσως θα έβαζα σε ξεχωριστή θέση την διδασκαλία της υποκριτικής και της ψυχολογίας που υπερλατρεύω και που χρόνια τώρα προσπαθώ να βοηθήσω με καινοτόμες αλλαγές στην Ελλάδα.
Τι είναι το πρώτο πράγμα που θα πείτε στους μαθητές σας στη δραματική σχολή;
Ότι αυτή η σπουδή θα τους αλλάξει την ζωή. Ότι η πρόοδος έρχεται μετά από πολλή δουλειά. Να έχουν αγάπη και αυτοπειθαρχία, να αδιαφορούν για αυτούς που θα προσπαθήσουν να τους πείσουν ότι δεν αξίζουν (και είναι πολλοί αυτοί εκεί έξω που απαξιώνουν τους νέους καλλιτέχνες) ή αντίστοιχα να αποφεύγουν σαν το διάολο αυτούς που θα προσπαθήσουν να τους πείσουν ότι μόνο δίπλα τους θα τα καταφέρουν. Να πιάσουν το χέρι μου και να συμπορευτούμε στο όνειρο.
Τι όνειρα κάνετε για το μέλλον;
Είμαι από τους ηθοποιούς που με ενδιαφέρει η αναμέτρηση με δύσκολους ρόλους. Κάτι αντίστοιχο προγραμματίζω και για την επόμενη χρονιά. Έχω στα σκαριά μια σημαντική κίνηση τον τομέα της κλινικής ψυχολογίας και σχεδιάζω ένα επόμενο διοικητικό βήμα. Ένα όνειρο που πλέον έχει γίνει στόχος είναι η αποκατάσταση των Ανώτερων Δραματικών Σχολών σε σχέση με τα ακαδημαϊκά και εργασιακά δικαιώματα των αποφοίτων, ένας αγώνας στον οποίο συμμετέχω πολύ ενεργά. Ονειρεύομαι μια δραματική εκπαίδευση με σημαντικές αλλαγές. Κάποιες απ’ αυτές τις τόλμησα ιδρύοντας την «Αθηναϊκή Σκηνή» προτείνοντας κάτι νέο και ευτυχώς οι σπουδαστές έδειξαν μεγάλη ανταπόκριση. Με μεγάλο ρίσκο. Φέρνοντας κάτι νεότερο.
Πλέον οι αλλαγές πρέπει να γίνουν απ’ όλους και το κράτος να τις στηρίξει με ισχυρό θεσμικό πλαίσιο. Ένα πλαίσιο που δεν θα μπορεί κανένας επιτήδειος να αμφισβητήσει παρακινούμενος από μικροπολιτικά συμφέροντα ή και από ιδιωτικά συμφέροντα, οπως τελικά θεαματικά αποκαλύφθηκε. Στον τελευταίο αυτό στόχο, έχω αφιερωθεί με μεγάλη ορμή και θα συνεχίσω μέχρι να δω αυτές τις αλλαγές. Για το καλό της τέχνης μας και το συμφέρον των σπουδαστών μας.
Διαβάστε επίσης:
