Ο Γιάννης Μπέζος είναι για λίγους μήνες ο Οθέλλος, σε μια παράσταση που σκηνοθέτησαν ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Μανώλης Δούνιας και όλο το καλοκαίρι περιοδεύει σε θέατρα της Ελλάδας. Στις 26 και 27 Αυγούστου θα κάνει δύο στάσεις στο Ηρώδειο. Με αφορμή την παράσταση μίλησε στο περιοδικό Marie Claire και την Αναστασία Καμβύση απαντώντας, μεταξύ άλλων, για τις πρόσφατες καταγγελίες αλλά και για το αν θα ήθελε να ασχοληθεί με την πολιτική.
Η ελληνική κοινωνία απαρτίζεται πλέον (και) από μετανάστες δεύτερης γενιάς, αντιμετωπίζει προσφυγικό ζήτημα ως χώρα υποδοχής και βέβαια συγκλονίζεται σε εβδομαδιαία σχεδόν βάση από κακοποιητικές συμπεριφορές με αποδέκτες γυναίκες. Ο Οθέλλος φαντάζει τρομακτικά επίκαιρος.
Είναι όλα αυτά ζητήματα του έργου, αναντίρρητα. Αλλά εμείς υπηρετούμε το έργο και το έργο ασχολείται με το πώς ένας χειριστικός άνθρωπος, ο Ιάγος, οδηγεί τους υπόλοιπους στην καταστροφή. Κι ύστερα υπάρχει η γυναικεία χειραφέτηση στο έργο. Η Αιμιλία, η γυναίκα του Ιάγου (στην παράστασή μας η Μυρτώ Αλικάκη), κατακεραυνώνει με το μονόλογό της τους άνδρες. Θα μπορούσε να έχει γραφτεί σήμερα, αλλά ο Σαίξπηρ τα είπε αυτά σε μια εποχή που δεν λεγόντουσαν.
Πρόσφατα το ελληνικό θέατρο βίωσε δύο μεγάλες κρίσεις ξεκινώντας από την πανδημία. Πολλοί παραπονέθηκαν ότι η Πολιτεία δεν στάθηκε στο πλάι του καλλιτεχνικού κόσμου.
Η Πολιτεία δεν είναι εδώ για να βοηθήσει το θέατρο. Το θέατρο είναι αιρετική δουλειά. Αν περιμένει από την Πολιτεία να το βοηθήσει, δεν πρέπει να υπάρχει. Το έχω ξαναπεί κάθε φορά που ακούω «τι έκανε το κράτος για το θέατρο». Τίποτα δεν έκανε το κράτος. H φύση του κράτους είναι αυτή, κράτος σημαίνει δύναμη, παράδοση, συντήρηση. Οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να περιμένουν τίποτα από τα υπουργεία, δεν γίνεται από τα υπουργεία ο πολιτισμός, γίνεται από το υστέρημα και από την προσωπική προσπάθεια. Αλλά έχουμε αυτή την εφηβική συνήθεια, να γκρινιάζουμε. Δεν έχει νόημα να περιμένεις από το κράτος με το χέρι απλωμένο. Όλοι δοκιμαστήκαμε, αλλά δεν έχει νόημα να γκρινιάζουμε. Τίποτα δεν θα κάνει, όχι το δικό μας κράτος, κανένα κράτος. Αυτό μου θυμίζει κάποιους που λένε «είμαι αντισυστημικός καλλιτέχνης» και είναι όλη την ώρα στα ραδιόφωνα και στις τηλεοράσεις. Γελοία πράγματα για να κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας.
Πιστεύετε ότι ξεπεράστηκε η κρίση του θεάτρου, που συγκλονίστηκε από καταγγελίες για κακοποιητικές συμπεριφορές;
Το θέατρο δεν παθαίνει τίποτα. Πρόκειται για συγκεκριμένα πρόσωπα, τα οποία κρίνονται τώρα κοινωνικά και νομικά. Δεν έχει τίποτα να ξεπεράσει το θέατρο. Πάντα υπήρχαν αυτά τα πράγματα. Δεν ξέρω αν υπήρχαν σε αυτή την έκταση. Αυτά που καταγγέλθηκαν είναι ακρότητες τις οποίες κανείς δεν ήξερε και πήραν το δρόμο της Δικαιοσύνης. Αλλά ότι υπήρχαν συγκεκριμένες συμπεριφορές από κάποιους ανθρώπους, το γνωρίζουν όλοι. Παλιότερα ήταν και χειρότερα. Και φοβάμαι πως θα συνεχίσουν να υπάρχουν τέτοιες συμπεριφορές. Γιατί οι άνθρωποι έχουν ένα σκοτεινό κομμάτι μέσα τους που είναι δύσκολο να το ελέγξουν. Και στο χώρο της τέχνης αυτά ανθίζουν. Όπως ανθίζει το μεγαλείο ανθίζει και η μικροπρέπεια, το σκοτεινό κομμάτι. Είναι δύσκολο και σύνθετο το θέμα. Είμαστε πάρα πολλοί άνθρωποι στο θέατρο: υπάρχουν άνθρωποι που είναι «διαθέσιμοι» και άλλοι που δημιουργούν αυλές, οι εργασιακές σχέσεις είναι ανύπαρκτες, γίνονται πολλά πράγματα σε ερασιτεχνικό επίπεδο και οι νεότεροι είναι έρμαιο των διαθέσεων ορισμένων. Πρέπει να το δούμε όλο από την αρχή.
Στη χώρα σήμερα τι σας ενοχλεί;
Έχουμε μία τάση στην ακινησία. Έχεις την εντύπωση ότι δεν ξεκολλάμε. Όσα ζήσαμε με την οικονομική κρίση δημιούργησαν κραδασμούς, μας τάραξαν, αλλά δεν μας κινητοποίησαν. Η μεγάλη ακινησία συνοδεύεται από γκρίνια και φασαρία. Είμαστε σαν ένα έλος με τα κουνούπια να βουίζουν από πάνω. Αυτό δεν μας οδηγεί κάπου. Αντιθέτως, αν ξεκινούσαμε να αλλάξουμε, μέσα μας πρώτα και μετά έξω τα πράγματα, είμαι βέβαιος ότι θα καταφέρναμε κάτι. Είμαστε λαός με μυαλό, φαντασία και ζεστή καρδιά, οι Έλληνες. Θα μπορούσαμε να κάνουμε σπουδαία πράγματα. Περίμενα ότι η μεγάλη κρίση θα πυροδοτούσε κάτι, αντίθετα μας πιστοποίησε ότι είμαστε αντάξιοί της. Θέλω να πιστεύω ότι είμαι υπερβολικός και ότι τη δεκαετία που έρχεται, οι νέοι που έχουν βαρεθεί με όλα τα δικά μας, με ό,τι παλιό, θα επαναστατήσουν ουσιαστικά. Όχι σπάζοντας βιτρίνες, αλλά κάνοντας μία αναδόμηση ξεκινώντας από μέσα μας.
Ποια στερεότυπα θα θέλατε να αλλάξετε;
Της οικογένειας και της παιδείας. Θα ήθελα να τελειώσουμε με το στερεότυπο της ελληνικής οικογένειας που, από την πολλή αγάπη, δεν αφήνει τους ανθρώπους να αναπνεύσουν, να ονειρευτούν. Το θέμα της παιδείας, το πρώτο που θα έπρεπε να μας απασχολεί. Το σχολείο πρέπει να γίνει γοητευτικό. Δεν μιλάω για τις σπουδές στο πανεπιστήμιο, μιλάω για το δημοτικό, το γυμνάσιο το λύκειο. Είναι για γέλια να γίνεται πολιτική αντιπαράθεση με αφορμή την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Γιατί, έχουμε λύσει τι θα γίνει με την Πρωτοβάθμια; Από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε, από τη ρίζα.
Θα δοκιμάζατε να ασχοληθείτε με θεσμικά θέματα πιο συστηματικά, να εμπλακείτε με την πολιτική;
Είμαι ακατάλληλος για την πολιτική. Πρώτα απ’ όλα, αν ενταχθώ σε ένα κόμμα, θα μειοψηφήσω αμέσως. Θα μου πεις, και τι πρέπει να γίνει; Πρέπει να μιλάμε. Εγώ μιλώ με θάρρος. Και να μην ταυτίζουμε την ελευθερία με την ανυπακοή. Η ελευθερία είναι φτιαγμένη από χρέος, συνυπάρχει με την ευθύνη.
