Στο πρώην βασιλικό ανάκτορο του Τατοΐου, ανάμεσα σε αντικείμενα που αφηγούνται τη ζωή της ελληνικής μοναρχίας, βρέθηκε ένα φόρεμα Fortuny. Ένα αυθεντικό Delphos, δημιουργία του Ισπανού καλλιτέχνη Mariano Fortuny, που ανήκε στη βασίλισσα Φρειδερίκη και σήμερα εκτιμάται ότι αξίζει περίπου 50.000 ευρώ.
Η ανακάλυψη έγινε στο πλαίσιο της συντήρησης των βασιλικών συλλογών και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα ενδύματα που έχουν βρεθεί ποτέ σε ελληνικό παλάτι. Πέρα από την ιστορική του αξία, το φόρεμα Fortuny είναι ένα έργο τέχνης που συνοψίζει μια εποχή όπου η μόδα, η τεχνική και η τέχνη συνέκλιναν με τρόπο μοναδικό.
Ένα φόρεμα Fortuny που άλλαξε τη γυναικεία σιλουέτα
Ο Mariano Fortuny y Madrazo δεν ήταν ένας κοινός σχεδιαστής. Ζωγράφος, μηχανικός και εφευρέτης, δημιούργησε το 1907 το περίφημο Delphos, εμπνευσμένος από τον αρχαιοελληνικό χιτώνα του Ηνίοχου των Δελφών. Σε μια εποχή που οι γυναίκες ασφυκτιούσαν μέσα σε κορσέδες, ο Fortuny πρότεινε την απελευθέρωση.
Το Delphos ήταν φτιαγμένο από λεπτό μετάξι με μικροπτυχώσεις που δεν χανόντουσαν ποτέ. Το μυστικό του; Μια επαναστατική τεχνική θερμικής πτύχωσης, κατοχυρωμένη με πατέντα το 1909. Χρησιμοποιούσε θερμότητα, πίεση και μεταλλικούς κυλίνδρους, δημιουργώντας ένα ύφασμα που «θυμόταν» το σχήμα του και αγκάλιαζε το σώμα σαν δεύτερο δέρμα.
Η μέθοδος αυτή παραμένει άγνωστη μέχρι σήμερα. Κανείς δεν έχει καταφέρει να αναπαράγει με ακρίβεια τις πτυχώσεις του Fortuny, που αντιδρούσαν στο φως και την κίνηση με σχεδόν μαγικό τρόπο. Κάθε φόρεμα Delphos ήταν μοναδικό — περισσότερο έργο τέχνης παρά ένδυμα.
Από τη Φλωρεντία στον θρόνο
Πολύ πριν γίνει βασίλισσα, η Φρειδερίκη του Ανόβερου μεγάλωνε σε ένα περιβάλλον αριστοκρατίας και πνευματικής αναζήτησης. Στα μέσα της δεκαετίας του ’30 φοίτησε στη σχολή Salem, ένα προοδευτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα που, λόγω του πολιτικού κλίματος στη Γερμανία, μετέφερε τμήμα των μαθημάτων του στη Φλωρεντία.
Εκεί, στη Φλωρεντία, ο διάδοχος Παύλος της Ελλάδας επισκέφθηκε την αδελφή του, βασίλισσα Ελένη της Ρουμανίας, και βρέθηκε στον ίδιο κύκλο με τη νεαρή Φρειδερίκη. Οι δύο νέοι γνωρίστηκαν σε μαθητικό περιβάλλον, μέσα σε μια ατμόσφαιρα πολιτισμού και μουσικής — η Φρειδερίκη έπαιζε πιάνο, ο Παύλος ήταν παθιασμένος με τις τέχνες και τη θάλασσα.
Η γνωριμία τους εξελίχθηκε γρήγορα σε έρωτα, που οδήγησε λίγα χρόνια αργότερα, το 1937, στον αρραβώνα τους και τον γάμο στην Αθήνα το 1938.
Αυτή η πρώιμη περίοδος στην Ιταλία, γεμάτη τέχνες, μουσική και ανθρωπισμό, φαίνεται πως διαμόρφωσε τη ματιά της Φρειδερίκης απέναντι στην αισθητική και εξηγεί γιατί ένα φόρεμα Fortuny βρέθηκε αργότερα στη γκαρνταρόμπα της.
Από τη Βενετία στο Τατόι
Το φόρεμα Fortuny της Φρειδερίκης βρέθηκε σε εξαιρετική κατάσταση, με τις πτυχές του σχεδόν ανέπαφες. Οι συντηρητές το χαρακτήρισαν «εύρημα εξαιρετικής σημασίας», ενώ η παρουσία του στις συλλογές δείχνει ότι η βασίλισσα είχε επαφή με την πρωτοπορία της ευρωπαϊκής μόδας.
Η αισθητική του Fortuny — διαχρονική, αρχαιοελληνική και τεχνολογικά προχωρημένη — ταίριαζε απόλυτα με τη Φρειδερίκη. Μια γυναίκα που, πίσω από την αυστηρή δημόσια εικόνα της, αναζητούσε τη λεπτότητα και την πνευματικότητα που κρύβει ένα έργο τέχνης σε μορφή ενδύματος.
Από την ιδιωτική γκαρνταρόμπα στη δημόσια μνήμη
Σε διεθνές επίπεδο, ένα αυθεντικό φόρεμα Fortuny πωλείται από 15.000 έως 18.000 δολάρια. Όταν όμως ένα τέτοιο κομμάτι διαθέτει ιστορική προέλευση — όπως αυτό του Τατοΐου, που φορέθηκε από τη βασίλισσα Φρειδερίκη — η αξία του μπορεί να φτάσει ή να ξεπεράσει τις 50.000 ευρώ.
Ενδεικτικά, ένα Delphos που ανήκε στη Peggy Guggenheim πωλήθηκε σε δημοπρασία πάνω από 45.000 δολάρια, επιβεβαιώνοντας ότι η ιστορική προέλευση λειτουργεί πολλαπλασιαστικά στην αξία του αντικειμένου.
Πέρα όμως από το ποσό, το εύρημα αυτό λειτουργεί σαν παράθυρο σε μια εποχή. Μιλά για τη θέση της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, για το πώς η τέχνη του υφάσματος διασώζει μνήμες, για το πώς ένα φόρεμα μπορεί να επιβιώσει του χρόνου και να αφηγηθεί ιστορία καλύτερα από οποιοδήποτε αρχείο.
Το Τατόι ως μουσείο αισθήσεων
Καθώς το Τατόι αποκαθίσταται και ανοίγει σταδιακά στο κοινό, το φόρεμα Fortuny της Φρειδερίκης αποκτά νέο ρόλο. Δεν είναι απλώς έκθεμα, είναι σύμβολο πολιτισμού. Μια υπενθύμιση ότι η ελληνική ιστορία της μόδας δεν γράφεται μόνο από τους σύγχρονους σχεδιαστές, αλλά και από τα ίχνη που αφήνουν τα ενδύματα εκείνων που πέρασαν.
Κάθε πτυχή του Delphos, κάθε χιλιοστό του μεταξιού, κουβαλά ένα κομμάτι από την Ευρώπη του 20ού αιώνα. Και μέσα από αυτό, το Τατόι δεν αφηγείται μόνο τη ζωή μιας βασίλισσας — αλλά και την ιστορία του πάνω στο ύφασμα.
Διαβάστε επίσης: Η βασίλισσα Ράνια της Ιορδανίας και η φθινοπωρινή μόδα με παστέλ αποχρώσεις
